27 stycznia 2016

[51] Walcząc o wolność – „Amistad”

Autor: David Pesci
Tytuł oryginału: Amistad
Ilość stron: 286
Literatura: amerykańska
Wydawnictwo: Świat Książki
Moja ocena: 8/10
Wyzwania: 
  • 52 książki 2016
  • przeczytam tyle, ile mam wzrostu (+2,8 cm) 
  • wyzwanie czytelnicze 2016: punkt 16. Debiut autorski








Wiele z tego, co widzę u białych, każe mi myśleć, że ich kultura jest niedorozwinięta.


Koniec lat 30. XIX wieku, świat podzielony sporem o niewolnictwo. Handel Murzynami jest już zakazany, ale nie dotyczy to dawnych niewolników oraz tych, którzy już urodzili się w niewoli. Na jednym z hiszpańskich statków przewożących grupę Afrykańczyków przeznaczonych na sprzedaż dochodzi do ich buntu. Więzieni tam ludzie, pod wodzą Singbego, opanowują szkuner Amistad, krwawo rozprawiając się z kapitanem i załogą statku. Przy życiu pozostawiają jedynie dwóch handlarzy niewolnikami: Pepe Ruiza i Pedro Montesa. Wkrótce statek zostaje zatrzymany przez Amerykanów. Sąd ma zadecydować o tym, jak potraktować Afrykańczyków – czy zwrócić ich właścicielom jako „ładunek”, ponieważ w Hiszpanii handel niewolnikami zrodzonymi z niewolników nadal jest legalny, czy odesłać ich do Afryki jako wolnych ludzi.

„Amistad” to książka napisana w oparciu o fakty. Zarówno statek, jak i nazwiska Afrykańczyków oraz polityków, sędziów, adwokatów, załogi Amistada i wszystkich innych osób zamieszanych w tę sprawę są prawdziwe. Sama powieść skupia się na procesie sądowym, jaki rzeczywiście miał miejsce po zatrzymaniu statku, na którym doszło do buntu nielegalnie pojmanych, więzionych i sprzedawanych Afrykańczyków. Jest to świadectwo tego, jak do sprawy niewolnictwa podchodzono w pierwszej połowie XIX wieku, a więc w okresie, w którym zaczęto znosić niewolnictwo. Świadectwo pokazujące hipokryzję, materializm, rasizm ówczesnych społeczeństw, ale także chęć walki o prawa każdego człowieka, bez względu na kolor skóry i pochodzenie.

Akcja toczy się najpierw na statku Amistad, co z hiszpańskiego oznacza przyjaźń. Tutaj czytelnik ma okazję poznać kilku Afrykańczyków. Na pierwszy plan wysuwa się Singbe pochodzący z plemienia Mende. To on jako pierwszy sprzeciwia się nielegalnemu, brutalnemu zniewoleniu, traktowaniu jego i jego towarzyszy jak zwierzęta. Za Singbem z czasem podążają inni, aż w końcu dochodzi do krwawego buntu. Część opowiadająca o rejsie Amistada jest o tyle ciekawa, że pokazuje dwa punkty widzenia: pierwsza perspektywa to spojrzenie białego człowieka handlującego niewolnikami, druga to spojrzenie człowieka czarnego, wbrew niemu zniewolonego. Zderzenie tych dwóch punktów widzenia nasuwa wnioski, że to biała rasa, szczycąca się przecież niesieniem cywilizacji i kagańca oświaty w krajach afrykańskich, okazuje się rasą bardziej zdziczałą od Afrykańczyków, których paradoksalnie sami uważają za dzikusów, stworzenia stojące w hierarchii o wiele niżej od nich. Punkt widzenia ówczesnego białego człowieka obnaża jego ograniczenia w pojmowaniu świata, poczucie wyższości, chęć nieustannej gonitwy za pieniądzem i brak moralności. Perspektywa czarnego człowieka ukazuje jego ludzkość, której biały mu odmawia. A przecież wszyscy z uwięzionych Afrykańczyków mają swoje rodziny, za którymi tęsknią, mają godność, o którą walczą, wzniecając bunt, mają poczucie własnej wartości, której są gotowi bronić. Są ludźmi. Druga część akcji natomiast rozgrywa się wokół procesu sądowego. Także i tutaj powyższe zawstydzające cechy białego człowieka zostają uwydatnione, ale nie odnosi się to już tylko do handlarzy niewolnikami, lecz także do polityków czy adwokatów oraz sędziów. Na szczęście tym razem pojawia się promyk nadziei – znajdują się ludzie, którzy chcą walczyć o Afrykańczyków z Amistada. Proces jednak jest długi, żmudny, a sposób postępowania z Afrykańczykami pozostawia wiele do życzenia.

„Amistad” to książka oparta na faktach, a więc trudno oceniać kreację bohaterów, gdyż ich pierwowzorami byli prawdziwi ludzie, czy też fabułę, ponieważ napisało ją samo życie. David Pesci skupił się przede wszystkim na procesie sądowym, ukazując polityczne przepychanki, wyścigi i sztuczki stosowane zarówno przez jedną, jak i przez drugą stronę konfliktu. Sam proces natomiast jest pełen napięcia, nie sposób go przewidzieć, zwłaszcza że strona walcząca o zwrócenie wolności Afrykańczykom wydaje się mieć bardzo trudne zadanie, bowiem w społeczeństwie amerykańskim nadal panuje przekonanie, że niewolnictwo jest w porządku i nie odbiera czarnym żadnych praw, ponieważ nie są oni ludźmi. Mimo wszystko wydaje mi się, że autor za bardzo skupił się na formalnościach. Zabrakło mi głębszego zajrzenia do psychiki i serca Afrykańczyków, zwłaszcza Singbego, który jest głównym bohaterem i przywódcą grupy porwanych Murzynów. Co prawda od początku książki wspomina on, iż tęskni za swoją żoną, dziećmi i ojcem, jednakże to na tyle z zagłębianiem się w myśli i odczucia Singbego. Zdecydowanie brakowało mi emocji w tej książce.

David Pesci poruszył w swojej debiutanckiej książce ciekawy problem. Co prawda w naszych czasach niewolnictwo jest już przeszłością, jednak na pewno ciekawie jest czytać o czasach przecież nie aż tak bardzo odległych, a jednak zupełnie innych. Wciąż jednak tamte wydarzenia i dzisiejszy świat łączy jedno: walka o prawa człowieka nadal trwa, w wielu krajach się ich nie respektuje. Myślę, że z tego względu warto poznać książkę pt. „Amistad”. Ostatecznie to powieść o wolności, nadziei i walce o to, co przysługuje każdemu człowiekowi: godności i sprawiedliwości.

10 komentarzy:

  1. Historia ciekawa, zwłaszcza że napisało ją samo życie, ale nie wiem czy chcę ją poznawać w formie powieści. Myślę, że przeszkadzałyby mi słabo zarysowane postaci. Wolałabym nie tylko czytać o procesie, ale też o tym, co Ci ludzie przeżywali i jak się czuli. Dlatego na razie nie będę szukać tej książki.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Właśnie mnie bardzo brakowało tej strony psychicznej, a przeszkadzało ciągłe mówienie o procesie. A dopiero potem zorientowałam się, że książka jest pisana w oparciu o fakty. Niemniej jest to normalna powieść, a nie literatura faktu, więc autor w tym względzie mógł się bardziej postarać. :P

      Usuń
    2. No właśnie skoro zdecydował się opisać wydarzenia w formie powieści to nie powinien skupiać się jedynie na relacjonowaniu faktów.

      Usuń
  2. Czuję dziwną barierę przed krytykowaniem powieści/filmów na faktach. Zwłaszcza tragicznych. To po prostu nie w porządku. Tobie wyszło zgrabnie.
    psi-narcyzm.blogspot.com

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ja zazwyczaj nie wiem, co chcę napisać. Przy recenzowaniu zwykłych powieści zwraca się uwagę na kreację bohaterów, świata przedstawionego i tak dalej. Tutaj to raczej nie wypada. Ale cieszę się, że mi się udało. :)

      Usuń
  3. Nie miałem okazji czytać nic tego autora. Nie moje klimaty, ale może kiedyś :) Bardzo ładna recenzja.

    Pozdrawiam i zapraszam na www.strefatrelaksu.blogspot.com w szczególności na nowy konkurs (wystarczy 1 koment a do wygrania aż 3 książki)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Zdaje się, że ten autor i tak nie ma więcej książek. Przynajmniej ja nie znalazłam innych. Ani właściwie żadnych informacji o nim.

      Usuń
  4. Przyznam szczerze, że na razie mam trochę dość opowieści o niewolnictwie, chociaż oczywiście wiem, że to ważny temat i trzeba o nim mówić. O książce już co nieco słyszałam i nawet mam w planach kiedyś po nią sięgnąć, musi tylko poczekać na lepsze czasy :D
    I faktycznie takie ocenianie bohaterów w książkach opartych na faktach to ciężki orzech do zgryzienia!

    OdpowiedzUsuń
  5. Bardzo mnie zainteresowałaś tą historią, tym bardziej, że opiera się na prawdziwych wydarzeniach. Rzadko czytam powieści o tematyce niewolnictwa więc myślę, że warto to nadrobić. Pozdrawiam :)

    OdpowiedzUsuń
  6. Ze względu na samą tematykę mam ochotę przeczytać tą książkę. Ogólnie uwielbiam powieści z motywem nietolerancji, np. rasizmu, także chętnie sprawdzę. A wydaje się być ciekawa, zwłaszcza ze względu na to połączenie dwóch punktów widzenia, jakby nie było, kontrastowych
    Zapraszam do mnie,
    http://ksiegoteka.blogspot.com/

    OdpowiedzUsuń