19 marca 2019

[241] „Nikt nigdy nie powinien myśleć, że musi znosić swój ból w milczeniu”* – „Drogi Evanie Hansenie”


Na początek, zanim przejdę do książki, trochę prywaty. Kiedy ja byłam nastolatką, powiedzmy tak w okresie gimnazjalnym (czyli jakieś 6–9 lat temu), książki młodzieżowe były zupełnie inne niż dzisiaj. Z jednej strony był ogromny bum na paranormal romance, czyli wszelkie opowieści o wampirach, bardziej lub mniej upadłych aniołach, nastolatkach obdarzonych tajemnymi mocami itd. Z drugiej zaś, jeśli chciało się przeczytać coś o problemach nastolatków, o codzienności, z którą muszą się mierzyć, to nie bardzo był wybór, bo z zagranicy nie docierały do nas takie tytuły, a na naszym polskim podwórku jeśli już takie powstawały, to nie dotykały w wystarczającym stopniu takich tematów, jakie faktycznie interesowały młodzież, nie mówiły młodzieżowym językiem i czuć w nich było dystans między autorem a odbiorcą (i miały koszmarne okładki)**. Szybko się do literatury młodzieżowej zniechęciłam, bo nie odnajdywałam tam niczego dla siebie, i właściwie chyba dość młodo zaczęłam sięgać po „dorosłe” książki (dla przykładu: w wieku 14 lat pochłonęłam trylogię Millennium, która do najłagodniejszych nie należy, pokochałam też wtedy Stephena Kinga). Dlatego cieszy mnie, że dzisiaj młodzież ma możliwość sięgnięcia po książki, które poruszają ważne tematy, które dotychczas były niejako tabu, i że ja, jako dorosła już (niestety) osoba, mogę również odnaleźć w tych książkach coś dla siebie i nadrobić to, czego sama nie dostałam te kilka lat temu.

Evan Hansen, a właściwie Mark Evan Hansen, w skrócie MEH (meeeh, rozumiecie), jest samotny, nieśmiały, ma problemy z samoakceptacją i odnajdywaniem się wśród rówieśników. Jego terapeuta zalecił mu, aby pisał do siebie listy, w których będzie mówił, dlaczego dzisiejszy dzień będzie wspaniały. Evan robi to niechętnie, czując, że oszukuje samego siebie. Każdy list zaczyna od słów „Drogi Evanie Hansenie”. Pewnego dnia, gdy Evan napisał list, którego treść jest wyjątkowo ponura i mówi o tym, dlaczego ten dzień nie będzie dobry, przypadkiem trafia on w ręce Connora, szkolnego outsidera, którego wszyscy postrzegają jako buntownika. Wkrótce potem Connor popełnia samobójstwo. Jedyną rzeczą, która zostaje przy nim znaleziona, jest list Evana. Wszyscy jednak myślą, że napisał go Connor, a Evan był jego jedynym przyjacielem. Mimo że Evan nie kolegował się z Connorem, a wręcz obaj się nie lubili, chłopak nie potrafi od razu wyjaśnić sytuacji. Rodzice Connora chcą lepiej poznać jedyną bliską osobę swojego syna i nawiązują kontakt z Evanem. Zapraszają go do siebie, a Evan brnie głębiej w kłamstwa. Wkrótce zyskuje zainteresowanie całej szkoły, zdobywa przyjaciół i zbliża się do dziewczyny, która mu się podoba – do siostry Connora. Jednak kłamstwo ma krótkie nogi, a prawda zawsze wychodzi na jaw.

Zarys fabuły tej książki brzmiał dla mnie z początku jak opowieść o tym, że nie wolno kłamać i koloryzować swojego życia. Tymczasem nie do końca o to chodzi. Gdyby tak było, Evan musiałby być tym złym, który na koniec zostaje ukarany i potępiony. Zakończenia oczywiście Wam nie zdradzę, mogę natomiast powiedzieć, że ta książka jest niezwykle życiowa, wykreowani tutaj bohaterowie są niejednoznaczni, nie są czarno–biali i zdecydowanie nie są podzieleni na tych dobrych i tych złych. Ale po kolei.

Zazwyczaj wolę noc od dnia. W nocy można zaszyć się w domu i nie ma w tym nic dziwnego. Za dnia należy coś robić, wyjść na zewnątrz.

Evan jest nastolatkiem, który mierzy się z wieloma problemami. Czuje się samotny, nielubiany, niezauważany, zawsze pomijany. Przywykł już do tego, a kiedy miewa gorsze dni – w pobliżu zawsze są tabletki od terapeuty. Kiedy czytelnik go poznaje, wizerunek Evana jest naprawdę przygnębiający. Evan właściwie nie ma znajomych, jedynym bliższym dla niego kolegą jest Jared, ale z kolei Evan nie bardzo jest bliskim kolegą dla Jareda. Wydaje się, że jedyną osobą, z którą Evan rozmawia, jest jego mama, z którą też nie ma dobrego kontaktu, ponieważ po rozwodzie kobieta ciężko pracuje jako pielęgniarka, aby zapewnić Evanowi komfortowe życie. Często jej nie ma, dlatego Evan nie czuje, że ma w niej oparcie. Ojciec z kolei żyje w innym stanie, ma nową rodzinę i nowego syna w drodze. Chłopak jest samotny w pełnym tego słowa znaczeniu – jest sam. Sam ze sobą i ze swoimi ponurymi myślami. I nagle wszystko się zmienia – przypadek sprawia, że Evan zostaje wzięty za kogoś, kim nie był, za przyjaciela Connora, ze względu na swoje problemy z rozmową z ludźmi nie potrafi wyjaśnić, że nastąpiła pomyłka, nagle staje w centrum zainteresowania i chociaż wie, że to, co robi, jest złe i powinien to przerwać, brnie w kłamstwo. Dlaczego? Bo nagle został zauważony, zyskał przyjaciół, nawet rodzinę, ponieważ rodzice Connora przyjmują go z otwartymi ramionami. Ba, zyskuje nawet zainteresowanie dziewczyny, która od dawna mu się podoba. Trudno nie potępić jego zachowania – ale trudno też je potępić, ponieważ jego kłamstwo ma cały szereg plusów. Evan zyskuje to, czego nigdy nie miał, rodzice łatwiej przechodzą żałobę ze świadomością, że ich syn nie był sam, a szkolna społeczność się jednoczy. 

Jeśli masz w sobie ból, to go masz, i już. Wszędzie za tobą pójdzie. Nie uciekniesz przed nim. Nie wymażesz go, nie odepchniesz. Zawsze wróci. Po tym wszystkim, co się wydarzyło, myślę sobie, że jest chyba tylko jeden sposób, by go przetrwać. Trzeba go wpuścić. Pozwolić, by cię zranił. Nie ma na co czekać, i tak cię dosięgnie. Równie dobrze można to zrobić teraz.

W tym wszystkim równie ważną postacią jest Connor. Mimo że chłopak popełnił samobójstwo, czytelnik ma okazję go poznać, ponieważ Connor mówi niejako z zaświatów. Connor opowiada własną historię, z której także wyłania się obraz niesamowicie samotnego, nierozumianego nastolatka z problemami, z którymi nie mógł sobie poradzić. W tym sensie Evan i Connor okazują się niezwykle do siebie podobni, chociaż patrząc na nich z boku, nikt by tego nie powiedział. Evan i Connor zachowywali się zupełnie inaczej, ich reakcje na bardzo podobne problemy i emocje były odmienne. Evan był tym cichym, wycofanym, chcącym zniknąć w tłumie, a Connor przeciwnie – jako outsider–buntownik był impulsywny i gwałtownie dawał upust nagromadzonym emocjom, zdecydowanie zwracając na siebie uwagę. Ale obie te postawy były tym samym: wołaniem o pomoc.

Treść listu trochę skrócona na potrzeby zdjęcia.
Postacie Evana i Connora zwracają uwagę na coś niezwykle ważnego, do czego odnoszą się także autorzy na końcu książki. Myślę, że ujęli to bardzo trafnie, więc po prostu przytoczę ich słowa: „Ta powieść jest fikcją, ale każdy, bez względu na to, gdzie się znajduje, może poczuć, że nie ma do kogo się zwrócić. Nikt nigdy nie powinien myśleć, że musi znosić swój ból w milczeniu. Trzeba rozmawiać o zdrowiu psychicznym i otwierać się na tych, którzy cierpią. Jeśli szukasz pomocy lub znasz kogoś, kto jej potrzebuje, pamiętaj: nie jesteście sami”*. Już stałą praktyką, świetną i bardzo potrzebną, jest podawanie na koniec książek o takiej tematyce odpowiednich numerów telefonów czy stron internetowych, gdzie młodzież może szukać pomocy – postąpiono tak również tutaj. Myślę, że to ważne, ponieważ nastoletnia depresja nie jest rzadkim zjawiskiem, a należy sobie uświadomić dwie rzeczy – że zawsze jest wyjście z jakiejś sytuacji i że można z tym wygrać. 

Nie chciałabym Wam za dużo zdradzać, bo myślę, że po tę książkę trzeba sięgnąć i przeżyć ją samemu, dlatego skupiłam się na postaciach i tym, co można z ich postaw wyciągnąć. Myślę, że jest to bardzo dobra książka, która uwrażliwia na to, że należy mówić o tym, jak się czujemy, że nikt nigdy nie jest sam i nikt nigdy nie powinien tak myśleć. Depresja to choroba duszy, tak zwykło się mówić. Pamiętajmy, że to przede wszystkim choroba taka jak inne, którą trzeba leczyć i której nie można bagatelizować. Myślę, że o tym jest „Drogi Evanie Hansenie” i cieszę się, że powstają takie książki. To jest jedna z tych bardzo wartościowych młodzieżówek, dlatego czytajcie i podsuwajcie nastolatkom, koniecznie.

*V. Emmich, S. Levenson, B. Pasek, J. Paul, Od autorów [w:] Drogi Evanie Hansenie, Kraków 2019, s. 347.
**A są to przynajmniej moje obserwacje, być może to ja po prostu nie trafiłam na takie tytuły albo byłam wyjątkowo wybredna. ;)

Informacje o książce:
Autor: Val Emmich (oraz twórcy musicalu, na którego podstawie powstała książka: Steven Levenson, Benj Pasek, Justin Paul)
Przekład: Aga Zano
Tytuł oryginalny: Dear Evan Hansen
Ilość stron: 352
Literatura: amerykańska
Wydawnictwo: Moondrive
Moja ocena: 8/10

8 komentarzy:

  1. Słyszałam o tej książce, ale na razie nie mam jej w planach :)
    Pozdrawiam, Eli https://czytamytu.blogspot.com

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Trudno było nie słyszeć. :) Była wszędzie, kiedy zaczęła docierać do blogerów. :D

      Usuń
  2. Nie wiem, czy to ja żyję w jakiejś bańce, ale mam wrażenie, że literatura i seriale dla nastolatków zajmują się już tylko problemami, depresją i samotnymi ziomkami z rozbitych rodzin. Nie oceniam tego, interesuje mnie tylko, czy macie inne spostrzeżenia. Może mnie taka depresyjna tematyka prześladuje.
    Sama jako nastolatka wolałam robić na odwrót, i w swoim smutku pocieszać się książkami pełnymi nadziei i dobrych ludzi, stąd moja miłość do Jeżycjady. Ale poza Jeżycjadąw tamtych czasach nic dobrego do czytania nie znalazłam, póki nie przerzuciłam się na klasykę literatury, więc dobrze cię rozumiem.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Przecież jest dużo młodzieżówek o miłości, takich zwykłych najzwyczajniejszych, młodzieżowa fantastyka też ma się dobrze. :D Tak że spokojnie, może po prostu na te o trudnej tematyce zwracasz większą uwagę. :D
      Ja zawsze w momencie doła puszczam sobie jeszcze bardziej dołującą muzykę, więc Twój sposób dzialania jest mi obcy. xD
      Jeżycjadę doczytałam chyba do 8 tomu, potem wyrosłam. Ale wspominam z dużym sentymentem. :)

      Usuń
  3. Ze swoich czasów nastoletnich również pamiętam mnóstwo paranormalnych romansów, które wówczas zalewały rynek. To spowodowało, że podobnie jak ty, szybko sięgnęłam po "dorosłą" literaturę, zaczytując się w kryminałach. Cieszę się, że młodzieżówki teraz nie uciekają od trudnych tematów i nie wykluczam, że sięgnę po ten tytuł.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Czyli dobre mam spostrzeżenia. :D Polecam tę książkę, czyta się błyskawicznie. :)

      Usuń
  4. Odpowiedzi
    1. Gdzieś Ty się uchowala? :D Mi już zaczęła wyskakiwać z lodówki. :D

      Usuń