[238] Wszystko, co chcieliście wiedzieć o lodowcach (i nie tylko), ale baliście się zapytać – „Nieznane życie lodowców”

Globalne ocieplenie. Topnienie lodowców. Efekt cieplarniany. Podnoszenie się poziomu wód. Zmiany klimatu. Znacie to, prawda? Slogany powtarzane od lat, wywołujące w nas niepokój i wyrzuty sumienia, bo sami doprowadziliśmy Ziemię do takiego stanu. Ale co się za tym wszystkim tak naprawdę kryje? Czy jest aż tak źle, czy nie ma już dla nas ratunku? Nieznane życie lodowców to książka, jak sama nazwa wskazuje, o lodowcach, które odgrywają bardzo ważną rolę w naszym życiu, dużo ważniejszą, niż pewnie wielu z nas przypuszczało. Może to zabrzmieć bardzo dziwnie, ale lód, który pokrywa Arktykę i Antarktydę, ma wpływ tak samo na życie ludzi w krajach północnych, takich jak Szwecja czy Norwegia, jak i na życie w Polsce, Kalifornii czy Afryce. Intrygujące, prawda?

Nowość od wydawnictwa Kobiecego doskonale wpisuje się w panujący już od dłuższego czasu trend okołoprzyrodniczych książek popularnonaukowych. Mogliśmy się już dowiedzieć, jakie sekrety skrywają drzewa, grzyby, przeróżne rośliny i zwierzęta, a teraz przyszła pora na lodowce. Jakkolwiek niektóre tytuły brzmią naprawdę zabawnie, tak nie można odmówić tym książkom tego, że zbliżają nas ku przyrodzie, uwrażliwiają na nią i uzmysławiają, jak ważna jest ochrona środowiska. 

Jakie tajemnice mogą kryć lodowce? Przede wszystkim to swoista kronika Ziemi – w lodzie zapisane są dzieje naszej planety, ponieważ przez miliardy lat jej istnienia lód odgrywał bardzo ważną rolę w kształtowaniu się jej klimatu i rozwoju życia na niej. Nie jest nam przecież obcy termin epoka lodowcowa – rzadko jednak zdajemy sobie sprawę z tego, że lód doprowadził do powstania życia na Ziemi i wykształcenia się nowych gatunków. W swoim 4,5-miliardowym życiu Ziemia miała wiele momentów, w których lód pokrywał ją niemalże w całości – były to epizody tzw. Ziemi-śnieżki – lub zajmował jej bardzo dużą część – zlodowacenia, epoki lodowcowe, zamarzania jej różnych części itd. – a to musiało się odbić na jej klimacie i rozwoju życia. Okazuje się, że także i dzisiaj ogromne masy lodu znajdujące się na Antarktydzie czy w Arktyce mają silny wpływ właściwie na każdy zakątek Ziemi. 

Bjørn Roar Vassnes w niesamowicie lekki, przystępny i przystosowany dla przeciętnego człowieka sposób wyjaśnia, jaką funkcję pełnił lód na poszczególnych etapach istnienia Ziemi, opowiada o tym, jak ważny jest dla nas współcześnie, przedstawia opinie przeróżnych badaczy, naukowców, specjalistów, powołuje się na badania, uświadamiając czytelnikowi, jak istotne powinno być dla nas zachowanie równowagi między naturą a działalnością człowieka. Oddalone o tysiące kilometrów ogromne bryły lodu wpływają na życie każdego z około 7,5 miliardów ludzi na świecie, ale tak samo te 7,5 miliarda ludzi wpływa na te wielkie lodowe bryły. Vassnes nareszcie wypełnia wiedzą te wszystkie puste slogany o topnieniu lodowców czy globalnym ociepleniu. Pokazuje, o czym tak naprawdę mówimy, kiedy wypowiadamy te słowa, przedstawia realne sytuacje (jak na przykład to, z którego lodowca oderwała się góra lodowa, z którą zderzył się Titanic, albo to, że 90% zapasów wodnych zużywanych w Peru pochodzi właśnie z lodowców), uzmysławia, że choć większość z nas nigdy nie widziała i zapewne nie zobaczy lodowca na żywo, na własne oczy, to ich obecność, a przede wszystkim zmiany, jakie zachodzą w związku z nimi, odczuje każdy człowiek.

Ale Nieznane życie lodowców to nie tylko książka stricte o wpływie lodowców na życie kiedyś i obecnie. Ta niepozorna, bo mająca przecież ledwie ponad 200 stron, książka oferuje znacznie więcej. Vassnes poświęca także uwagę historii odkryć kół podbiegunowych i lodowców właśnie, w kontekście historycznym opowiada o tzw. małej epoce lodowcowej, czyli zimnym okresie trwającym od 1300 do 1850 roku, wyjaśniając, jaki wpływ miał on na życie ludzi i, co najciekawsze, także na politykę, ponieważ co najmniej raz w historii ludzkości lód przyczynił się do zmiany granic państwowych. Ponadto mówi także o ludzie, dla którego lód, śnieg i mróz to nieodłączne elementy życia codziennego – o Saamach. Podczas gdy w języku polskim znaleźlibyśmy pewnie co najwyżej kilka określeń związanych ze śniegiem czy lodem, w językach, którymi posługują się Saamowie (np. północnolapoński, lule), istnieją setki wyrazów określających śnieg i lód. Autor książki podaje wiele przykładów i przyznam, że rozdział opowiadający właśnie o tej śnieżnej terminologii zainteresował mnie najbardziej (poza oczywiście głównym tematem). 

Bardzo pozytywnie zaskoczyła mnie ta książka. Jest niepozorna, ale bardzo treściwa, napisana świetnym, łatwym w odbiorze językiem, pełna ciekawostek i anegdot, które jeszcze bardziej ułatwiają zrozumienie podejmowanej w niej tematyki. Nie przypuszczałabym, że lodowce są aż tak ważne w naszym życiu. Naprawdę warto się zainteresować. Szczerze polecam – Nieznane życie lodowców – to naprawdę solidna dawka wiedzy o tych wielkich bryłach lodu.

Informacje o książce:

Autor: Bjørn Roar Vassnes

Tytuł oryginalny: Frostens rike. Kryosfæren og livet

Ilość stron: 216

Literatura: norweska

Wydawnictwo: Kobiece

Moja ocena: 8/10